De tentoonstelling laat zien hoe waardevol communicatie is voor het hooghouden van hoop, en, zoals Huffener zegt, ‘voor de menselijkheid van ons leven.’ Uit de brieven spreekt eenzaamheid en wanhoop over het lot, zoals in een noodkreet die Wanda uit kamp Vught stuurde en waaraan de titel is ontleend: ‘Waarom schrijf je me niet?’ Maar haar allerlaatste brieven zijn op een andere manier aangrijpend; uitsluitend tussen de regels door. Haar broer Ernst Verduin vertelt in het filmportret over Wanda dat haar persoonlijke stem door de censuur steeds sterker wordt gewist. Wat rest is nietszeggendheid; wat emotioneert is de verdwijning van het individuele.
“Waarom schrijf je me niet” – Post uit de Vergetelheid is tegelijkertijd een presentatie van cultureel erfgoed en een actueel pleidooi voor inlevingsvermogen; het slechten van grenzen. Naast de teruggevonden brieven, foto’s en nieuwe filmvertellingen is er een ‘stemhokje’, waarin bezoekers prikkelende vragen aantreffen over dilemma’s als privacy, communicatie en de opvang van vluchtelingen. En bij de opening onlangs in het Kohnstammhuis, op de campus van de Hogeschool van Amsterdam, pleitte journalist Natascha van Weezel tegen partijpolitieke polarisatie en het versterken van tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen, vertelt Huffener.
‘We hebben allemaal de neiging om in onze bubbel te blijven zitten,’ zegt ze, ‘soms verschanst achter grote woorden zoals hét fascisme, hét antisemitisme, dé Nederlanders en dé Duitsers. Op deze tentoonstelling wordt die neiging met persoonlijke verhalen genuanceerd. En door de samenwerking met Duitse culturele instellingen. Daaraan danken we ook het verhaal over de liefde tussen een Joodse vluchteling uit Duitsland en een Nederlands meisje. Gaandeweg is de tentoonstelling gegroeid. Verhalen maken verhalen los. De bijdrage van het Mondriaan Fonds, een Projectinvestering Instellingen, is essentieel voor de interregionale uitwerking en het reizen van de presentatie; daardoor wordt contact mogelijk met het publiek verspreid over heel Nederland en over de grens met Duitsland.’
Slechts één postzegel zette alles in gang en kan symbool staan voor de communicatie over afstand en tijd. Die zat op een kaart uit Dachau. Postzegelverzamelaar Bennie Vlaskamp stuitte erop en ging daarna actief op zoek naar post uit kampen en getto’s. In 2004 ontmoette Mirjam Huffener hem bij toeval op een studiereis naar de vernietigingskampen in Polen, in de trein naar Sobibor. Hun kennismaking markeert het begin van een gemeenschappelijk onderzoek samen met Arie van Dalen, met als resultaat een boek en, sinds 2009, de reizende tentoonstelling “Waarom schrijf je me niet” – Post uit de Vergetelheid, met uitgebreide website, die deze geschiedenis een stem geeft.
“Waarom schrijf je me niet” – Post uit de vergetelheid: tot en met 6 mei 2019, Kohnstammhuis Amsterdam